1. Novel coronavirus 2019 là gì?
Novel coronavirus 2019, hay 2019-nCoV, là một loại virus đường hô hấp mới lần đầu tiên được xác định ở Vũ Hán, tỉnh Hồ Bắc, Trung Quốc. Dịch bùng phát của 2019 – nCoV được báo cáo lần đầu tiên ngày 31/12/2019.
Coronavirus 2019 (2019-nCoV), không giống với coronavirus thường lưu hành ở người gây bệnh nhẹ, như cảm lạnh thông thường mà bệnh nhân mắc 2019-nCoV sẽ được đánh giá và chăm sóc khác với những bệnh nhân có chẩn đoán coronavirus thông thường.
2. Nguồn của 2019-nCoV là gì?
Các quan chức và đối tác y tế công cộng đang nỗ lực để xác định nguồn gốc của 2019-nCoV. Virus corona là một họ virus lớn, một số gây bệnh ở người và những người khác lưu hành giữa các loài động vật, bao gồm lạc đà, mèo và dơi.
Hiếm khi, coronavirus động vật có thể lây nhiễm cho người và sau đó lây lan giữa những người như với MERS , SARS và bây giờ với 2019-nCoV .
Phân tích cây di truyền của virus này đang tiếp tục để biết nguồn gốc cụ thể của virus. SARS, một loại coronavirus khác xuất hiện để lây nhiễm cho người, đến từ mèo cầy hương, trong khi MERS, một loại coronavirus khác xuất hiện để lây nhiễm cho người, đến từ lạc đà.
2019-nCoV là một betacoronavirus, giống như MERS và SAR, tất cả đều có nguồn gốc từ loài dơi. Các trình tự từ các bệnh nhân Hoa Kỳ tương tự như trình tự ban đầu của Trung Quốc, cho thấy có khả năng xuất hiện gần đây một loại virus này từ một hồ chứa động vật.
Ngay từ sớm, nhiều bệnh nhân trong đợt bùng phát bệnh hô hấp do 2019-nCoV gây ra ở Vũ Hán, Trung Quốc đã có một số liên kết đến một thị trường hải sản và động vật sống lớn, cho thấy sự lây lan từ người sang người. Sau đó, một số bệnh nhân ngày càng tăng được báo cáo là không tiếp xúc với thị trường động vật, cho thấy sự lây lan từ người sang người. Các quan chức Trung Quốc báo cáo rằng sự lây lan từ người sang người được duy trì trong cộng đồng đang xảy ra ở Trung Quốc. Sự lây lan từ người sang người đã được báo cáo bên ngoài Trung Quốc, bao gồm cả ở Việt Nam và các quốc gia khác.
3. Virus lây lan như thế nào?
Vi-rút này ban đầu có thể xuất hiện từ nguồn động vật nhưng dường như lây lan từ người sang người. Điều quan trọng cần lưu ý là sự lây lan từ người sang người có thể xảy ra liên tục. Một số vi-rút rất dễ lây lan (như sởi), trong khi các vi-rút khác thì ít hơn. Tại thời điểm này, không rõ loại virus này lây lan dễ dàng và bền vững giữa mọi người như thế nào.
4. Virus 2019-nCoV có giống với vi rút MERS-CoV hoặc SARS không?
Không. Coronavirus là một họ virus lớn, một số gây bệnh ở người và những người khác lưu hành giữa các loài động vật, bao gồm lạc đà, mèo và dơi. 2019-nCoV mới xuất hiện gần đây không giống với coronavirus gây ra Hội chứng hô hấp Trung Đông (MERS) hoặc coronavirus gây ra Hội chứng hô hấp cấp tính nặng (SARS). Tuy nhiên, các phân tích di truyền cho thấy virus này xuất hiện từ một loại virus liên quan đến SARS. Có những cuộc điều tra đang diễn ra để tìm hiểu thêm. Đây là một tình huống phát triển nhanh chóng và thông tin sẽ được cập nhật khi có sẵn.
5. Làm thế nào tôi có thể phòng ngừa 2019 – nCoV giúp bảo vệ bản thân và gia đình ?
- Nếu đang có dấu hiệu như sốt, ho hoặc khó thở, cần tránh đi lại, du lịch. Trong trường hợp xuất hiện các triệu chứng nghi ngờ của bệnh, cần đến ngay cơ sở y tế để được chẩn đoán và điều trị kịp thời. Bên cạnh đó, bạn cần chia sẻ thông tin về lịch trình di chuyển của bản thân với nhân viên y tế.
- Thường xuyên rửa tay bằng xà phòng, không nên chạm tay vào mắt, mũi, miệng. Hạn chế tiếp xúc với những người bị ho, sốt.
- Che kín miệng và sử dụng khăn giấy hoặc tay áo khi ho hoặc hắt hơi. Bỏ khăn giấy vào thùng rác ngay sau khi sử dụng, rồi rửa tay.
- Báo ngay cho các nhân viên hàng không, ô tô, đường sắt nếu xuất hiện dấu hiệu ốm khi di chuyển, du lịch. Đến cơ sở y tế cáng sớm càng tốt.
- Dùng các loại thực phẩm được đun nấu chín.
- Ở nơi công cộng, không khạc nhổ bừa bãi. Không nên tiếp xúc gần với động vật nuôi hoặc hoang dã.
- Khi tới chỗ đông người hoặc tiếp xúc với người có triệu chứng bệnh nên đeo khẩu trang.
- Sử dụng khẩu trang đúng cách, khẩu trang phải che kín miệng khi đang sử dụng.
- Đối với các loại khẩu trang dùng 1 lần cần vứt bỏ ngay vào thùng rác sau khi dùng và sau khi bỏ khẩu trang cần rửa tay sạch.

6. Tôi nên làm gì nếu tôi có liên hệ chặt chẽ với người có 2019-nCoV?
Đối với những trường hợp vừa trở về từ Trung Quốc, cần lưu ý một số điều sau:
- Tự cách ly và theo dõi sức khỏe tại nhà trong vòng 14 ngày. Để được hỗ trợ khi cần, cần khai báo với các cơ sở ở nơi gần nhất
- Phải thông báo ngay với cơ sở y tế nơi gần nhất để được tư vấn, chẩn đoán và điều trị kịp thời nếu xuất hiện các dấu hiệu như sốt, ho, khó thở, đồng thời cần đeo khẩu trang bảo vệ
- Để có biện pháp hỗ trợ tốt nhất, cần gọi điện trước để thông tin về triệu chứng và lịch trình đã di chuyển trong thời gian gần đây.
Đối với những trường hợp đến Trung Quốc, cần lưu ý một số vấn đề sau:
Không nên đến Trung Quốc trong dịp này nếu không có việc thực sự cần thiết
- Với những trường hợp bắt buộc, hạn chế ra khỏi nhà, áp dụng các biện pháp phòng bệnh theo khuyến cáo của Bộ Y Tế
- Phải thông báo ngay đến có sở y tế gần nhất nếu có dấu hiệu sốt, ho, khó thở để được tư vấn, thăm khám, điều trị kịp thời
- Để có biện pháp hỗ trợ tốt nhất, cần gọi điện trước để thông tin về triệu chứng và lịch trình đã di chuyển trong thời gian gần đây.
7. Những triệu chứng và biến chứng mà 2019-nCoV có thể gây ra là gì?
Đối với nhiễm trùng 2019-nCoV đã được xác nhận, các bệnh nhân được báo cáo đã dao động từ những người có ít hoặc không có triệu chứng nào cho những người bị bệnh nặng và tử vong. Các triệu chứng có thể bao gồm:

8. Tôi có nên đi xét nghiệm 2019-nCoV không và ở đâu ?
Nếu bạn bị sốt cùng với các triệu chứng của bệnh hô hấp, chẳng hạn như ho hoặc khó thở, trong vòng 14 ngày sau khi đi du lịch từ Trung Quốc, hoặc tiếp cận gần với người có virus 2019 – nCoV, bạn nên đến thăm khám tại các cơ sở y tế do Bộ y tế chỉ định và cung cấp lịch trình di chuyển gần nhất.
Tùy theo đánh giá, cán bộ y tế sẽ quyết định có cần xét nghiệm hay không.
9. Các chuyên gia chăm sóc sức khỏe và các sở y tế nên làm gì?
Đối với các khuyến nghị và hướng dẫn về bệnh nhân đang điều tra; kiểm soát nhiễm trùng, bao gồm hướng dẫn thiết bị bảo vệ cá nhân; chăm sóc tại nhà và cách ly; và điều tra trường hợp,
10. Việt Nam đang làm gì về 2019-nCoV?
Chính phủ Việt Nam cùng Bộ y tế và các ban ngành khác đang nỗ lực hành động để hạn chế việc lây nhiễm cũng như kiểm soát dịch bệnh. Các đường dây nóng 24/24 được thiết lập để tư vấn và giải đáp liên quan đến dịch bệnh và liên tục cập nhật những thông tin mới nhất để bảo vệ sức khỏe cho mọi người.
11. Tôi có nguy cơ bị nhiễm 2019-nCoV ở Việt Nam không?
Dịch bệnh bùng phát tại Trung Quốc, diễn biến phức tạp, phát triển nhanh chóng và đánh giá rủi ro có thể thay đổi hàng ngày.
Các bản cập nhật mới nhất chính thức có sẵn tại website của Bộ y tế
12. Số người nhiễm bệnh ở Việt Nam là bao nhiêu ?

13. Tôi có nguy cơ bị coronavirus mới từ gói hoặc sản phẩm vận chuyển từ Trung Quốc không?
Vẫn còn rất nhiều điều chưa biết về coronavirus mới nổi 2019 (2019-nCoV) và cách thức lây lan. Hai loại coronavirus khác đã xuất hiện trước đây để gây bệnh nặng ở người (MERS và SARS). 2019-nCoV có liên quan đến di truyền với SARS nhiều hơn MERS, nhưng cả hai đều là betacoronavirus có nguồn gốc từ loài dơi. Mặc dù không biết chắc chắn rằng vi-rút này sẽ hoạt động giống như SARS và MERS, chúng tôi có thể sử dụng thông tin từ cả hai loại coronavirus trước đó để định hướng nhìn nhận. Nhìn chung, do khả năng sống sót của các coronavirus này trên bề mặt là kém, nên có khả năng lây lan rất thấp từ các sản phẩm hoặc bao bì được vận chuyển trong một vài ngày hoặc vài tuần ở nhiệt độ môi trường. Các coronavirus thường được cho là lây lan thường xuyên nhất bởi các giọt hô hấp. Hiện tại chưa có bằng chứng thuyết phục việc truyền 2019-nCoV liên quan đến hàng hóa nhập khẩu và chưa có trường hợp nào 2019-nCoV ở Việt Nam liên quan đến hàng hóa nhập khẩu. Thông tin sẽ được cung cấp trên www.thuochay.net khi có bản cập nhật
14. Có an toàn khi đi du lịch đến Trung Quốc hoặc các quốc gia khác nơi xảy ra vụ việc 2019-nCoV không?
Tình hình đang diễn biến phức tạp, tốc độ phát triển nhanh chóng được cảnh báo là hạn chế, www.thuochay.net sẽ luôn cập nhật thông tin này.
15. Điều gì sẽ xảy ra nếu gần đây tôi đi du lịch đến Trung Quốc và bị bệnh?
Nếu bạn ở Trung Quốc và cảm thấy bị sốt, ho hoặc khó thở, trong vòng 14 ngày sau khi bạn rời đi, bạn nên
- Tìm kiếm lời khuyên y tế - Gọi trước khi bạn đến văn phòng bác sĩ hoặc phòng cấp cứu. Nói với họ về chuyến đi gần đây của bạn và các triệu chứng của bạn.
- Tránh tiếp xúc với người khác.
- Không đi du lịch trong khi bị bệnh.
- Che miệng và mũi bằng khăn giấy hoặc tay áo (không phải tay) khi ho hoặc hắt hơi.
- Rửa tay thường xuyên bằng xà phòng và nước trong ít nhất 20 giây để tránh lây truyền vi-rút sang người khác.
- Rửa tay bằng xà phòng và nước ngay sau khi ho, hắt hơi hoặc xì mũi. Nếu xà phòng và nước không có sẵn, bạn có thể sử dụng chất khử trùng tay chứa cồn có chứa ít nhất 60% cồn. Luôn rửa tay bằng xà phòng và nước nếu tay bẩn rõ ràng.
16. Điều gì về động vật hoặc sản phẩm động vật nhập khẩu từ Trung Quốc?
Hiện nay không có bất kỳ bằng chứng nào cho thấy động vật hoặc sản phẩm động vật được nhập khẩu từ Trung Quốc có nguy cơ lây lan 2019-nCoV tại Việt Nam. Tình hình có thể thay đổi và phát triển nhanh chóng, thông tin sẽ được liên tục cập nhật.
17. Tôi có nên quan tâm đến vật nuôi hoặc động vật khác và 2019-nCoV không?
Mặc dù vi-rút này dường như đã xuất hiện từ một nguồn động vật, nhưng hiện tại nó đang lây lan từ người sang người. Bộ y tế khuyến nghị mọi người đi du lịch đến Trung Quốc nên tránh động vật cả sống và chết, nhưng không có lý do gì để nghĩ rằng bất kỳ động vật hoặc vật nuôi nào có thể là nguồn lây nhiễm virus coronavirus mới này.
18. Tôi có nên tránh tiếp xúc với vật nuôi hoặc động vật khác nếu tôi bị bệnh?
Mặc dù chưa có báo cáo về việc thú cưng hoặc các động vật khác bị bệnh với 2019-nCoV, một số loại coronavirus có thể gây bệnh ở động vật và lây lan giữa động vật và người. Cho đến khi thông tin được biết nhiều hơn, tránh tiếp xúc với động vật và đeo khẩu trang nếu bạn phải ở xung quanh động vật hoặc chăm sóc thú cưng.
19. Một số thông tin khác
- Sốt có thể không xuất hiện ở một số bệnh nhân, chẳng hạn như những người rất trẻ, người già, bị ức chế miễn dịch hoặc dùng một số loại thuốc hạ sốt. Đánh giá lâm sàng nên được sử dụng để hướng dẫn xét nghiệm bệnh nhân trong những tình huống như vậy.
Khuyến nghị khi chăm sóc bệnh nhân:
- Ở trong khoảng 6 feet (2 mét), hoặc trong phòng hoặc khu vực chăm sóc, trong trường hợp coronavirus mới trong một thời gian dài trong nên mang theo thiết bị bảo vệ cá nhân hoặc PPE (ví dụ: áo choàng, găng tay, N95 dùng một lần được chứng nhận NIOSH khẩu trang, bảo vệ mắt); tiếp xúc gần gũi có thể bao gồm chăm sóc, sống cùng, thăm hỏi hoặc chia sẻ khu vực chờ chăm sóc sức khỏe hoặc phòng với trường hợp coronavirus mới.
- Tiếp xúc trực tiếp với dịch tiết truyền nhiễm của một trường hợp coronavirus mới (ví dụ, bị ho) nên đeo thiết bị bảo vệ cá nhân được khuyến nghị.

Nguồn: Bộ y tế và WHO