Tổng quan về hệ thần kinh

Hệ thống thần kinh là một mạng lưới phức tạp của các dây thần kinh và tế bào mang thông điệp đến và đi từ não và tủy sống đến các bộ phận khác nhau của cơ thể.

I. TỔNG QUAN VỀ HỆ THẦN KINH
Hệ thống thần kinh là một mạng lưới phức tạp của các dây thần kinh và tế bào mang thông điệp đến và đi từ não và tủy sống đến các bộ phận khác nhau của cơ thể.
Hệ thống thần kinh bao gồm cả hệ thần kinh trung ương và hệ thần kinh ngoại vi. Hệ thống thần kinh ngoại vi được tạo thành từ: hệ thống thần kinh Somatic và hệ thần kinh tự chủ. Hệ thần kinh trung ương (CNS)
II. CẤU TẠO HỆ THẦN KINH TRUNG ƯƠNG
Hệ thống thần kinh trung ương được tạo thành từ não và tủy sống

1/. Não

- Não nằm trong hộp sọ và có hình dạng giống như một loại nấm. Bộ não bao gồm bốn phần chính: Thân não, Não, Tiểu não và Đồi thị và các bộ phận khác.
- Não nặng khoảng 1,3 đến 1,4 kg. Nó có các tế bào thần kinh được gọi là các tế bào thần kinh và các tế bào hỗ trợ gọi là tế bào thần kinh đệm (glial).
- Có hai loại vật chất trong não: chất xám và chất trắng. Chất xám nhận và lưu trữ xung điện. Các tế bào của tế bào thần kinh và neuroglia có trong chất xám. Chất trắng trong não mang xung tín hiệu đến và từ chất xám đi. Nó bao gồm các sợi thần kinh (sợi trục).
a./ Thân não

Thân não cũng được biết đến với tên gọi Medulla oblongata. Nó nằm giữa các cầu não và tủy sống và chỉ dài khoảng một inch.

b/. Não
Các tế bào não tạo thành phần lớn não và được hỗ trợ trên thân não. Não được chia thành hai bán cầu. Mỗi bán cầu kiểm soát các hoạt động của các bên của cơ thể đối diện với bán cầu.
Các thùy của não: Thùy trán, Thùy thái dương,Thùy đỉnh, Thùy trước trán, Thùy chẩm.

c/. Tiểu não: đóng vai trò quan trọng trong điểu khiển não. Tiểu não có thể liên quan đến một vài nhận thức như sự chú ý và ngôn ngữ, điều tiết nỗi sợ hãi và các phản ứng vui vẻ. Tiểu não không phát sinh vận động, nhưng nó góp phần vào phối hợp điều khiển não (Motor coordination), sự chính xác và thời gian chuẩn xác. Tiểu não nhận đầu vào từ hệ giác quan của tủy sống và các thành phần khác của não, tích hợp những thông tin vào này đến hoạt động điều khiển được tinh chỉnh.

d/. Đồi thị:
Nằm dưới vỏ đại não và trung não. Nó bao gồm đồi và vùng dưới đồi. trung chuyển tín hiệu cảm giác và vận động đến vỏ đại não, và điều hòa ý thức, sự ngủ, và sự cảnh giác..
Vùng dưới đồi là một phần nhỏ hơn của đồi thị

e/. Các bộ phận khác của bộ não: gồm não giữa và cầu não:
- Làm trung gian cung cấp các đường dẫn truyền tín hiệu đến và đi từ các trung tâm cao hơn và thấp hơn.

2/. Tủy sống
Tủy sống là dọc theo cấu trúc ống giống như kéo dài từ não. Tủy sống bao gồm một loạt 31 phân đoạn. Một cặp dây thần kinh cột sống xuất hiện từ mỗi phân đoạn. Khu vực của tủy sống mà từ đó một cặp dây thần kinh cột sống bắt nguồn được gọi là phân đoạn cột sống. Cả hai dây thần kinh vận động và giác quan đều nằm trong tủy sống.
Tủy sống dài khoảng 43 cm ở phụ nữ trưởng thành và dài 45 cm ở nam giới trưởng thành và nặng khoảng 35-40 gram. Nó nằm trong cột sống, bộ xương (xương sau).


3/. Các bộ phận khác của hệ thống thần kinh trung ương
Các màng não là ba lớp hoặc màng bao phủ não và tủy sống. Lớp ngoài cùng là màng cứng bọc ngoài não. Tầng giữa là lớp nhện, và lớp trong cùng là lớp mao. Các màng não bảo vệ não và tủy sống bằng cách chống lại vi khuẩn và các vi sinh vật khác.
Dịch não tủy (CSF) lưu thông quanh não và tủy sống. Nó bảo vệ và nuôi dưỡng não và tủy sống.

4. Neurons
Tế bào thần kinh là đơn vị cơ bản trong hệ thần kinh. Nó là một tế bào dẫn điện chuyên biệt nhận và truyền các xung thần kinh điện hóa. Một tế bào thần kinh điển hình có thân tế bào và cánh tay dài tiến hành xung từ một phần cơ thể đến một phần cơ thể khác.

Cấu tạo của nơ ron:
  • Thân tế bào: Thân tế bào giống như bất kỳ tế bào nào khác có nhân hoặc trung tâm điều khiển
  • Sợi nhánh: Thân tế bào có một số phần mở rộng dày, phân nhánh cao xuất hiện như cáp và được gọi là nhánh gai. Ngoại lệ là một nơron cảm giác có một sợi nhánh dài (dendrite), duy nhất thay vì nhiều nhánh. Các tế bào thần kinh vận động có nhiều nhánh dày. Chức năng của sợi nhánh là nhận một xung điện thần kinh vào trong thân tế bào.
  • Sợi trục: là một nhánh dài và mỏng mang xung điện từ thân tế bào đến mô tế bào hoặc mô khác. Thường chỉ có một sợi trục trên mỗi tế bào thần kinh.
  • Myelin vỏ bọc: Tế bào thần kinh được bao phủ bởi vỏ bọc Myelin hoặc tế bào Schwann. Đây là những phân đoạn màu trắng bao phủ xung quanh các sợi trục và nhánh của nhiều tế bào thần kinh ngoại biên. Lớp phủ này liên tục dọc theo các sợi trục hoặc dây gai ngoại trừ tại điểm chấm dứt và tại các nút của Ranvier.
  • Các neurilemma ( màng bọc sợi trục) là lớp tế bào Schwann với một hạt nhân. Chức năng của nó là cho phép các dây thần kinh bị hư hỏng tái sinh. Các dây thần kinh trong não và tủy sống không có thần kinh và do đó không thể phục hồi khi bị tổn thương.
Các loại Neuron
• Các nơron đa cực có một sợi trục và một số nhánh. Đây là những điểm chung trong não và tủy sống
• Các tế bào thần kinh lưỡng cực có một sợi trục và một sợi nhánh (dendrite). Chúng được nhìn thấy trong võng mạc của mắt, tai trong và vùng khứu giác (khứu giác).
• Các tế bào thần kinh đơn cực có một quá trình kéo dài từ thân tế bào. Một quá trình phân chia với một phần hoạt động như một sợi trục và một phần khác hoạt động như sợi nhánh. Chúng được nhìn thấy trong tủy sống.
III. HỆ THẦN KINH NGOẠI VI
Hệ thần kinh ngoại vi được tạo thành từ hai phần: Hệ thần kinh soma và Hệ thần kinh tự chủ

1. Hệ thần kinh soma
  • Hệ thống thần kinh soma bao gồm các sợi thần kinh ngoại biên nhận thông tin cảm giác hoặc cảm giác từ các cơ quan ngoại biên hoặc xa (những người từ não như chân tay) và mang chúng đến hệ thống thần kinh trung ương.
  • Chúng cũng bao gồm các sợi dây thần kinh vận động đi ra khỏi não và lấy các thông điệp chuyển động và hành động cần thiết cho các cơ xương. Ví dụ, khi chạm vào một vật nóng, các dây thần kinh cảm giác mang thông tin về sức nóng đến não, do đó, thông qua các dây thần kinh vận động, báo cho các cơ của bàn tay rút nó ngay lập tức.
  • Toàn bộ quá trình mất ít hơn một giây để xảy ra. Thân tế bào của tế bào thần kinh mang thông tin thường nằm trong não hoặc tủy sống và dự án trực tiếp đến cơ xương.
2. Hệ thống thần kinh tự chủ
- Hệ thống thần kinh tự chủ trước đây gọi là hê thần kinh thực vật, là một bộ phận của hệ thần kinh ngoại vi, cung cấp cho cơ trơn và các tuyến, và do đó ảnh hưởng đến chức năng của các cơ quan nội tạng. Nó có ba phần:
  • Hệ thống thần kinh giao cảm: Hệ thống thần kinh tự động hoạt động để điều chỉnh hoạt động vô thức của cơ thể. Quá trình chính của hệ thống thần kinh giao cảm là kích thích phản ứng đánh-hay-tránh của cơ thể. Tuy nhiên, nó liên tục hoạt động ở mức cơ bản để duy trì cân bằng nội môi. Hệ thống thần kinh giao cảm được mô tả là bổ sung cho hệ thần kinh đối giao cảm, kích thích cơ thể để "cho ăn và sinh sản" và (sau đó) "nghỉ ngơi và tiêu hóa".
  • Hệ thống thần kinh đối giao cảm/phó giao cảm (PSNS): có nhiệm vụ điều hòa các bộ phận và các tuyến bên trong cơ thể, Những hoạt đồng này diễn ra một cách vô thức. Hệ giao cảm riêng biệt có nhiệm vụ cho sự kích thích của các hoạt động xảy ra khi cơ thể nghỉ ngơi kể cả kích thích tình dục, tiết nước bọt, lệ, tiêu tiểu, tiêu hóa.
  • Hệ thống thần kinh ruột: Hệ thống thần kinh ruột là một mạng lưới các sợi thần kinh phức tạp làm tê liệt các cơ quan trong bụng như đường tiêu hóa, tuyến tụy, túi mật v..v.. Nó chứa gần 100 triệu dây thần kinh.
3. Thần kinh trong hệ thần kinh ngoại vi
  • Nhân tố nhỏ nhất trong hệ thần kinh là nơ-ron thần kinh. Đối với mỗi chuỗi xung điện có một nơ-ron preganglionic (nơ ron trước hạch) , hoặc một trước tế bào hoặc hạch, nó giống như cơ thể điều khiển trung tâm cho nhiều tế bào thần kinh đi ra ngoài.
  • Các tế bào thần kinh preganglionic nằm ở não hoặc tủy sống. Trong hệ thống thần kinh tự chủ, các cơ quan thần kinh trước hạch này hình thành một hạch thần kinh tự chủ. Sau đó, nơron thần kinh sau hạch này đến cơ quan đích.
  • Trong hệ thần kinh soma chỉ có một tế bào thần kinh giữa hệ thần kinh trung ương và cơ quan đích trong khi hệ thống thần kinh tự chủ sử dụng hai tế bào thần kinh.
Nguồn: Tổng hợp
Bùi Gia
Cảm ơn các bạn đã xem qua phần tổng hợp cơ bản "Hệ thần kinh" tại www.thuochay.net. Để hiểu về các bệnh của Hệ thống thần kinh, vui lòng vào đây để biết thêm chi tiết.